Ask Question เทคนิคความคิดสร้างสรรค์และพัฒนานวัตกรรม โดยศศิมา สุขสว่าง

การถามคำถามดีๆ จะทำให้ได้คำตอบดีๆได้ เพื่อนำไปแก้ไขปัญหา และพัฒนานวัตกรรมได้  หากเรามีการฝึกตอบปัญหาจากประสบการณ์ ความรู้ และทักษะที่มีอยู่ รวมทั้งขวนขวายหาความรู้อยู่เสมอ เพื่อตอบคำถามได้อย่างสร้างสรรค์  เพราะคำตอบที่ปราศจากความคิด ก็สามารถฆ่าคำถามดีๆ ได้เช่นกันค่ะ  วิธีการฝึกให้ เราฝึกถามคำถามตัวเราเอง แล้วตอบคำถามด้วยตัวเองก่อน ช่วงแรกๆอาจจะยากๆสักนิดนึง แต่ฝึกบ่อยๆเข้าจะชำนาญ และสามารถหาคำตอบดีๆได้ค่ะ จากนั้นค่อยๆขยายไปยังคนรอบข้างค่ะ

Richard Branson ได้กล่าวไว้ว่า "Innovation happens when people are given the freedom to ask questions and the resources and power to find the answers." นวัตกรรมจะเกิดขึ้นถ้า ถ้าผู้มีมีอิสระในการถามคำถาม และโอกาสทรัพยากร และอำนาจเพื่อหาคำตอบค่ะ " 

แล้วคำถามที่ดีที่ควรใช้ในการถาม มีอะไรบ้าง บทความนี้เก๋มาแชร์คำถามบางเทคนิคที่ใช้ในการถาม เพื่อให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ เพื่อแก้ปัญหา สร้างแนวทาง พัฒนาผลิตภัณฑ์/บริการและนวัตกรรมใหม่ๆได้ค่ะ

1. การถามโดย ใช้ GROW model

เป็นทักษะการถามแบบโค้ช โดยใช้ GROW model เพื่อปั้นความคิดสร้างสรรค์ พัฒนาผลิตภัณฑ์ ซึ่งเราต้องตอบตัวเองให้ได้ โดยที่

G (Goal) คือ เป้าหมาย ตัวอย่างคำถามเช่น
- เป้าหมายขององค์กรเราคืออะไร
- เราพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่ออะไร สำคัญอย่างไร เพื่อใคร
- เป้าหมายนี้สำคัญอย่างไร

R ( Current reality) คือ สภาพจริง ณ ปัจจุบัน ตัวอย่างคำถามเช่น
- ผลิตภัณฑ์ ณ ปัจจุบัน เป็นอย่างไร
- มีใครบ้างที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาผลิตภัณฑ์นี้
- เราจะใช้ทักษะ ความรู้ ความสามารถอะไรบ้างในเรื่องนี้
- ปัญหาของลูกค้า ณ ปัจจุบันมีอะไรบ้าง

Option คือ ทางเลือกใหม่ๆ ตัวอย่างคำถามเช่น
- เราสามารถปรับปรุงผลิตภัณฑ์/บริการใหม่ๆได้อย่างไรบ้าง
- มีทางเลือก/เทคโนโลยี/ความรู้/เทคนิค อะไรบ้างที่จะใช้ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์/บริการ/แก้ไขปัญหา
- มีวิธีการใหม่ๆอะไรบ้าง
- ใครจะช่วยได้บ้าง
- เราจะพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่อแก้ไขปัญหาของลูกค้าได้อย่างไรบ้าง
- ถ้าไม่มีข้อจำกัดเลย จะทำอะไรได้บ้าง

W (Way forward) คือ สิ่งที่จะลงมือทำให้เกิดขึ้น ตัวอย่างคำถามเช่น
- สิ่งที่เราจะลงมือทำทันทีคืออะไร
- เราจะทำอะไรบ้างเพื่อให้เกิดผลิตภัณฑ์ใหม่/บริการใหม่ๆ/แนวทางใหม่ๆ
- คราวหน้าจะมีความก้าวหน้าอะไรบ้าง

ทักษะคำถามแบบโค้ช จะใช้คำถามปลายเปิดที่สามารถให้คำคิดเห็นได้หลายทางเลือก มากกว่าที่จะเป็นคำถามปลายปิด แต่จะใช้คำถามปลายปิด เมื่อมีเหตุต้องตัดสินใจหรือเลือกแนวทาง เป็นต้น

2. แนวคำถาม 5W1H
แนวคำถามนี้เป็นคำถามยอดนิยม ที่นิยมใช้กัน เพราะเป็น 6 คำถามที่คนจะพึงถามได้ นั่นคือ
- What อะไร?
- Where ที่ไหน?
- When เมื่อ?
- Why ทำไม?
- Who ใคร?
- How อย่างไร?

3. ถามโดยใช้ 5 Why หรือ ถามทำไม 5 ครั้ง
เทคนิคนี้พัฒนาขึ้นโดย Sakichi Toyoda ชาวญี่ปุ่น ผู้ก่อตั้งโต้โยต้า เป็นการถาม " ทำไม" 5 ครั้ง เพื่อเป็นการหาสาเหตุที่แท้จริง เพราะหากไม่แก้ปัญหาจากสาเหตุจะทำให้เกิดปัญหาเดิมๆซ้ำขึ้นอีก หรือในสาเหตุอาจจะมีสาเหตุอื่นๆที่ทำให้เกิดปัญหาขึ้นอีก

ดังนั้น การถาม"ทำไม" 5 ครั้ง จะช่วยให้ไปถึงปัญหารากเหง้าได้ ซึ่งอาจจะถาม ทำไม 4 ครั้ง หรือ 6 ครั้งก็ได้ เพราะจำนวนไม่สำคัญ แต่ที่สำคัญคือ ถามให้พบถึง "สาเหตุที่แท้จริง"

ตัวอย่าง
1.ทำไมน้ำ soft ในโรงงานจึงหยุดไหล
- เพราะปั๊มไม่ทำงาน
2.ทำไมปั๊มไม่ทำงาน
- เพราะปั๊มเสียไม่มีน้ำมันหล่อลื่นเพียงพอ
3.ทำไมปั๊มสูบน้ำจึงไม่มีน้ำมันหล่อลื่นเพียงพอ
- เพราะไม่ได้ทำการบำรุงรักษาประจำเดือน
4.ทำไมไม่ได้ทำการบำรุงรักษประจำเดือน
- เพราะเช็คลิสต์หมด จึงคิดว่า ทำการบำรุงรักษาประจำเดือนไปแล้ว

ในการถามด้วย Why ผู้ถามควรมีประสบการณ์ในเรื่องราวการทำงานนั้นด้วย มิฉะนั้นหากไปถามพนักงานอาจจะเหมือนเป็นการจับผิด มากกว่า การถามเพื่อหาสาเหตุหรือการแก้ปัญหา แล้วคำตอบที่ได้จะเป็นการแก้ตัว ปกป้องตัวเองไป

เมื่อเราได้สาเหตุของปัญหาที่แท้จริงแล้ว เราสามารถนำปัญหาเหล่านั้น มาเพื่อคิดสร้างสรรค์วิธีการแก้ไขปัญหาใหม่ๆได้ ซึ่งอาจจะเป็นกระบวนการใหม่ๆ (Process development) เพื่อป้องกันการเกิดปัญหาอีก เป็นต้น

 4.  How might we…? : เราจะ..............................ได้อย่างไร

เช่น เราจะพัฒนานวัตกรรมในองค์กรได้อย่างไร ,

เราจะช่วยให้ลูกค้าใช้สินค้าได้ง่ายๆได้อย่างไร เป็นต้น

5. What If………………? : จะเกิดอะไรขึ้นถ้า...............?

เช่น จะเกิดอะไรขึ้นถ้าลูกค้าสามารถออกแบบรายละเอียดสินค้าได้เอง?

จะเกิดอะไรขึ้นถ้า เราต้องใช้เสียงในการติดต่อสร้างสัมพันธ์กับลูกค้าเท่านั้น

วิธีการฝึกตั้งคำถาม 

การถามคำถามดีๆ จะทำให้ได้คำตอบดีๆได้ เพื่อนำไปแก้ไขปัญหา และพัฒนานวัตกรรมได้  หากเรามีการฝึกตอบปัญหาจากประสบการณ์ ความรู้ และทักษะที่มีอยู่ รวมทั้งขวนขวายหาความรู้อยู่เสมอ เพื่อตอบคำถามได้อย่างสร้างสรรค์  เพราะคำตอบที่ปราศจากความคิด ก็สามารถฆ่าคำถามดีๆ ได้เช่นกันค่ะ

วิธีการฝึกให้ เราฝึกถามคำถามตัวเราเอง แล้วตอบคำถามด้วยตัวเองก่อน ช่วงแรกๆอาจจะยากๆสักนิดนึง แต่ฝึกบ่อยๆเข้าจะชำนาญ และสามารถหาคำตอบดีๆได้ค่ะ จากนั้นค่อยๆขยายไปยังคนรอบข้างค่ะ

จากประสบการณ์ของเก๋ในบทบาทโค้ช และที่ปรึกษา เวลาที่เข้าไปให้คำปรึกษานั้น จะต้องถามคำถามที่ดี ที่ดึงศักยภาพของผู้รับคำปรึกษาแนะนำและการโค้ช ให้ได้แนวความคิดใหม่ๆ  เพื่อให้เป้าหมายทั้งตั้งไว้ ขับเคลื่อนได้และสามารถลงมือทำด้วยตัวเองของผู้รับการโค้ชและคำปรึกษา ภายใต้ความสามารถ ทรัพยากร และสิ่งที่มีอยู่ในขณะนั้นค่ะ 

เดี๋ยวเก๋จะมาเพิ่มเติมเรื่องการถาม (Ask question) อีกนะคะ เทคนิคการถามคำถาม มีอีกเยอะค่ะ ที่สำคัญคือลงมือทำทันทีค่ะ

เก๋หวังว่า บทความนี้จะช่วยมีประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจวิธีการ แนวคิดในการนำความรู้ไปพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ พัฒนานวัตกรรม ตลอดจนการพัฒนาตัวเอง ทีมงาน และประสิทธิภาพการทำงานให้กับองค์กรนะคะ

...............................

- สนใจหลักสูตร " Creative to Innovation การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์พัฒนานวัตกรรม " วิทยากร อ.ศศิมา สุขสว่าง ดูรายละเอียด กดที่นี่ 

- สนใจหลักสูตร "  Design Thinking for Innovation Development" วิทยากร อ.ศศิมา สุขสว่าง ดูรายละเอียด กดที่นี่ 

- สนใจหลักสูตรอื่นๆ ในการพัฒนานวัตกรรมและพัฒนาองค์กร  ดูรายละเอียดทั้งหมด กดดูที่นี่ 

......................

อ่านบทความที่เกี่ยวข้อง

เข้าใจความหมาย และองค์ประกอบของนวัตกรรม ด้วย VIN model for Innovation อ่านต่อที่นี่  หรือกดที่รูป VIN model ด้านล่างนี้ 

....................